SOLUNUM SİSTEMİ SAĞLIĞI
Solunum sisteminin sağlığı, diğer sistemlerin sağlığını da etkiler. Açık ve temiz hava bol oksijen sağladığından park ve orman gibi alanlarda yürüyüş yapılmalıdır. Ayrıca spor yapmak, yeterli ve dengeli beslenmek, kapalı ortamda uzun süre kalmamak, sigara içmemek ve içilen ortamda bulunmamak solunum sisteminin sağlıklı olması için önemlidir.
Spor, kan dolaşımını hızlandırarak hücrelere daha fazla besin ve oksijenin taşınmasını sağlar. Hücrelerde enerji üretiminin artması, yapım tepkimelerini hızlandırır. Yeterli ve dengeli beslenmek, bağışıklık sisteminin güçlenmesini ve solunum sistemi hastalıklarına karşı vücut direncinin artmasını sağlar.
Sigara içilmesi, tozlu ve kirli havanın solunması solunum sistemi ile ilgili yapıların zarar görmesine neden olur. Sigara dumanı, karbonmonoksit içerdiğinden kanın oksijen taşıma kapasitesini azaltır. Ayrıca sigaradaki katran soluk borusundaki titrek tüyleri birbirine yapıştırarak görev yapmasını önler.
Solunan hava içinde egzos gazlarının, kömür tozlarının ve diğer zehirli gazların bulunması solunum organlarının zarar görmesine, iltihaplanmasına, esnek yapısının bozulmasına neden olarak zatürre, verem, zatülcenp, astım, bronşit gibi solunum yolu hastalıklarını oluşturur.
Solunum yollarının uzun süreli iltihaplanması sonucu oluşan astım hastalığı, solunum yollarının daralmasına ve duyarlılığının artmasına neden olur. Hücrelerin ürettiği mukus oranı artarak soluk alıp vermeyi zorlaştırır. Bazı kişilerde çiçek tozları alerjik astıma neden olabilmektedir. Bu kişiler solunum zorluğu nedeniyle solunum spreyi kullanır.
Bronşların uzun süreli iltihaplanması kronik bronşite neden olur. Bu hastalığa bağlı olarak zamanla alveollerin esnekliğini yitirmesi ve yırtılması sonucu amfizem oluşur. Bu iki hastalık, akciğerlerin yapısını bozarak KOAH’nın gelişmesine neden olur. KOAH hastalığı kana oksijen girişini azaltır, hastalar nefes almakta zorluk yaşar ve solunum aygıtına bağlanır.
1- Karbonmonoksit (CO) Zehirlenmesi
Karbonmonoksitin hemoglobine bağlanması oksijene göre daha kolay, ayrılması ise daha zordur. Solunan havada bulunan CO hemoglobine daha hızlı bir şekilde bağlanır. Böylece sonucunda oksijenin hemoglobine bağlanması engellenmiş olur. Bunun sonucunda hücreler oksijen yetersizliği çekmeye başlar. Müdahale edilmez ise ölümle sonuçlanır.
Soba ve şofben zehirlenmeleri ortamda CO gazının artmasından kaynaklanır. Zehirlenme belirtileri olduğunda kişi hemen açık havaya çıkarılmalı ve saf oksijen solutulmalıdır. Yüksek oksijen, hemoglobini CO’dan ayırıp O2’ye bağlanmasını sağlar.
2- Pnömoni (Akciğer İltihabı, Zatürre)
Akciğer alveollerinin enfeksiyonu ve iltihaplanması sonucunda akciğerlerde sıvı ve kan toplanması hastalığıdır. Genellikle Streptococcus pneumonia türü bakteri tarafından oluşturulur. Ateş, öksürük, üşüme, soluk alıp vermede güçlük gibi belirtiler gösterir.
3- Amfizem
Uzun süre sigara içilmesi, hava kirliliği olan ortamlarda yaşama, egzoz dumanları, aşırı tozlu ortamlarda bulunmak gibi faktörler solunum sisteminin yapısını bozar ve enfeksiyonlara neden olur. Alveoller esnekliğini kaybeder. Nefes alıp verme zorlaşır şiddetli nefes darlıkları görülür.
4- Tüberküloz (Verem)
Mycobacterium tuberculosis türü bakteri tarafından oluşturulur. Bu bakteri farklı organlara yerleşip o organlarda da vereme sebep olabilmekle birlikte (kemik veremi, cilt veremi gibi) çoğunlukla akciğerlere yerleştiğinden hastalık, akciğer veremi olarak anılmaktadır. Veremli hastaların öksürüklerinden saçılan bakteriler yoluyla insandan insana geçer. Genellikle kalabalık, havasız ortamlarda yaşayan ve bağışıklık sorunları olan insanlarda görülür. Veremde akciğerlerin bağ dokusunun elastikiyetinin azalması ve solunum yüzeylerinin kalınlığının artmasından dolayı gazların difüzyon kapasitesi düşer
5- Astım
Hava yollarının daralmasına sebep olan kronik bir iltihaplanmadır. Soluk alıp vermede sıkıntılara neden olur. Polenler, mantar sporları, bazı besinler, asprin, soğuk hava, kirli hava, sigara dumanı akut astım krizine neden olabilir. Bunların etkisi ile küçük bronşiollerde mukus salgısı çok fazla artarak ödem oluşturur.
