İNSAN ÜREME SİSTEMİ
İnsanlarda üreme, dişi ve erkek üreme organları ile yapılır. İnsanlarda dişi ve erkek üreme sistemlerinde meydana gelen olaylarda benzerlikler olmakla beraber üreme organlarının yapısında farklılıklar bulunmaktadır.
ERKEK ÜREME SİSTEMİ
A – ERKEK ÜREME SİSTEMİ BÖLÜMLERİ
Erkek üreme sistemi, testisler, penis, epididimis, vas deferens (sperm kanalı) ve yardımcı bezlerden (prostat bezi, bulboüretral bez=cowper bezi, seminal kesecikler) meydana gelmiştir.
a- Testisler (Erbezi)
Erkek eşey bezleri olan testisler bir çifttir ve skrotum adı verilen testis torbasında bulunur. Testislerin iki önemli görevi vardır. Bu görevler, hormon salgılamak ve erkek üreme hücrelerini (sperm) üretmektir. Embriyonal gelişim döneminde karın boşluğunda bulunan testisler, doğumdan kısa bir süre önce veya doğumdan hemen sonra skrotuma iner. Normal vücut sıcaklığı sperm oluşumu için uygun değildir. Spermlerin meydana gelmesi için ortam sıcaklığının, vücut sıcaklığına göre 3oC kadar düşük olması gereklidir. Bu nedenle testisler doğumdan sonra vücut dışındaki skrotuma iner.
Testislerde, çok sayıda kıvrımları olan seminifer tüpçükler bulunur. Seminifer tüpçüklerde mayoz bölünme ile spermler oluşur (spermatogenez).
Seminifer tüpçüklerde iki belirgin hücre grubu bulunur. Bunlar sertoli hücreleri ve spermotogonik hücreler (spermatogonyumlar, spermatositler ve spermatitler)dir.
1) Sertoli hücreleri spermlerin beslenmesini ve desteklenmesini sağlar.
2) Spermatonik hücreler spermatogenez ile spermleri meydana getirir.
Seminifer tüpçükler arasına dağılmış olan leyding hücreleri erkek cinsiyet hormonu olan testosteron salgılar.
UYARI:
1. Seminifer tüpçüklerde oluşan spermlerin döllenme ve hareket yetenekleri yoktur.
b- Epididimis
Seminifer tüpçükler, epididimis denilen tek ve büyük bir kanal sistemine açılır. Seminifer tüpçüklerde oluşan spermlerin döllenme ve hareket yetenekleri yoktur. Bu spermler seminifer tüpçüklerden 6 metre uzunluğundaki epididimis kanallarına geçer. Spermler epididimis kanallarında yaklaşık 20 gün tutulur. Bu süre içinde spermler olgunlaşarak hareket ve dölleme yeteneği kazanır. Spermler, epididimisten çiftleşme sırasında salınır.
c- Vas deferens (Sperm kanalı)
Spermlerin, idrar kanalına (üretra) kadar taşınmasını sağlayan kanaldır. Vas deferens, düz kas yapısındadır.
* Epididimisten çıkan spermler, sperm kanalına (vas deferens) geçerler.
* Vas deferens, skrotumdan çıkarak idrar kesesinin arkasını dolaşır ve seminal keseden çıkan bir kanala bağlanıp boşalma kanalını meydana getirir.
d- Üretra (idrar kanalı-üreme kanalı)
Mesanede biriken idrarın dışarı atıldığı kanaldır. Aynı zamanda meninin de dışarı atılmasını sağlar.
e- Erkek Üreme Sistemindeki Yardımcı Bezler (prostat bezi, seminal kesecikler, bulboüretralbez=cowper bezi)
Spermlerin üretra kanalından geçerek atılması seminal sıvı ile sağlanır. Spermler bu sıvı içinde canlı kalabilirler ve hareket edebilirler.
Seminal sıvı, Seminal kese, prostat bezi ve bulboüretral bez (Cowper bezi) denilen üç yardımcı bez tarafından üretilir. Yardımcı bezlerin salgıladığı sıvı ile içlerindeki sperm semen adını alır. Yani semen, sperm ve seminal sıvı karışımıdır.
Seminal sıvı:
* Spermlerin taşınmasını sağlar.
* Spermlerin geçtiği yolları kayganlaştırır.
* Spermleri, dişi üreme kanalındaki asitlere karşı korur.
* Spermlerin enerji kaynağı olarak kullanacağı şekeri bulundurur.
Prostat bezinin hafif bazik özellikte olan sıvısı spermlerin bulunduğu ortamın nötralleşmesini sağlar. Böylece prostat sıvısı spermin yumurtayı döllemesi için uygun ortam hazırlar. Prostat bezi idrar kesesinin hemen dibinde üretrayı saracak şekilde yerleşmiştir. Spermin atılması sırasında prostatı çevreleyen kaslar istemsiz olarak kasılıp spermi üretraya boşaltırken idrarın da üretraya geçişini engeller. Böylece prostat bezi sperm ve idrarın aynı anda çıkışını önlemiş olur.
UYARI:
2. Erkeklerde üreme kanalı boşaltım sistemi ile bağlantılıdır. İkisi tek bir açıklıkla dışarı açılır.
3. Sperm ve seminal sıvının karışımına semen denir. 1mL semen içinde yaklaşık 50-150 milyon arası sperm bulunur.
