EKOSİSTEM EKOLOJİSİ

Ekosistemin Özellikleri Ve Yapısı

Canlılar yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için birbirleriyle ve çevrelerindeki cansız etmenlerle etkileşim halindedir. Karşılıklı olarak madde ve enerji alışverişi yapacak şekilde birbirleriyle ilişki kurarken aynı zamanda cansız çevreyle de ilişki halindedirler. Canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan madde döngüleri ve enerji akışı ilişkilerini inceleyen bilim dalına EKOLOJİ denir.

Dünyanın farklı bölgelerindeki çevre faktörleri çeşitlilik göstermektedir. Çevre faktörlerinin farklı olması her türün dünya üzerindeki tüm alanlara yayılmasını engeller. Çünkü çevresel faktörler canlıların yayılmasında önemli bir etkendir.

Ekoloji bilimi, canlıların yaşamak için hangi ortamları neden tercih ettiğini ve yaşam alanlarının canlı yaşamını nasıl etkilediğini inceler. Yani ekoloji canlıların birbirleriyle ve cansız varlıklarla arasındaki doğal dengenin korunması üzerine çalışmalar yapar. Doğal afetler, hayvanlar ve en çok da insanlar tarafından bu denge bozulmaktadır. Doğal dengenin bozulması beraberinde birçok canlı yaşamını tehlikeye sokmakta bazı canlı türlerinin nesillerinin kaybolmasına neden olabilmektedir.

Ekolojik dengenin bozulmasına neden olan faktörler çok fazla olmakla beraber en önemlileri; tarım alanlarının sanayi ve yerleşim alanı olarak kullanılması, hızlı nüfus artışı, ormanların yok edilmesi, barınma, su ve besin ihtiyacının artması çevre kirliliği ve atmosferdeki karbondioksit ve azot gazlarının aşırı artması (sera etkisi) başlıca ekolojik sorunlar olarak insanoğlunun karşısında durmakta ve bu sorunlar giderek büyümektedir.

İnsan nüfusu sürekli artmakta ve buna paralel su, besin, barınma gibi ihtiyaçlar artarken tarım alanları azalmaktadır. Ormanların yok edilmesi; okyanus, deniz, göl ve nehirlerin kirletilmesi ve sanayileşmenin artması sonucu atmosfere salınan karbondioksit ve azot gazlarının salınımı artmaktadır. Bütün bunlar hava, su ve toprak kirliliğine sebep olmaktadır.

Bu açıklamalar ışığında geniş anlamda ekoloji; canlıların gelişimini etkileyen faktörleri inceleme ve canlıların bu faktörlere karşı tepkilerini tespit etme, bir populasyonun yapısını, gelişimini, değişimlerini ve bu değişimlerin nedenlerini araştırma, madde döngülerinin mekanizmalarını ve değişimlerini inceleme, ekolojik dengeyi koruma ekolojinin inceleme konusuna girer.

Ekolojik Organizasyon

“Yeryüzünün 10km okyanus tabanından, atmosferin yerden 10km yüksekliğine kadar olan tabaka canlıların barınma yeridir. Bu alana dünya katmanları arasında BİYOSFER (Ekosfer) denir. Kısaca, canlılığın devam ettiği hava, su, yeryüzü katmanlarına da biyosfer denir. Ekoloji de 20km’lik dikey alan içerisindeki canlıların yaşama şekillerini ve birbirleriyle olan ilişkilerini inceler.

Sanayileşme ve ekonomik büyümenin amacı gelişmektir. Gelişmenin sağlıklı olabilmesi için canlıların ve diğer doğal kaynakların korunması gerekmektedir. İnsanların ve diğer canlıların yaşamları süresince varlıklarını sürdürdükleri dış ortama çevre denir. Doğada canlıların birbirleriyle ve cansız çevresiyle olan ilişkileri sağlıklı ise doğal denge sağlanmış demektir. İnsan, içinde bulunduğu çevreyi tanımak zorundadır. İnsan nüfusunun artması; sağlıksız kentleşmeye ve zararlı atık maddelerin birikmesine, yeşil alanların azalmasına yol açmaktadır. Dolayısıyla insan ekolojik dengeyi bozarak çevre sorunlarına yol açmaktadır. Doğal dengenin bozulması da canlıların yaşamını tehlikeye sokar. Canlıları etkileyen iki tür çevre faktörü bulunur.

 Ekoloji, canlıları bireysel olarak incelemek yerine biyolojik organizasyonlarla ilgilenir. Canlıların içinde yer aldığı biyolojik organizasyonlarda belirli bir hiyerarşik düzen (organizasyon derecesi) vardır. Canlılar organizasyon derecelerine göre sıralanması ile BİYOLOJİK SPEKTRUM meydana gelir. Bu spektrum:

Atom – Molekül – Hücre – Doku – Organ – Sistem – ORGANİZMA – POPULASYON – KOMÜNİTE – EKOSİSTEMLER – BİYOSFER şeklinde sıralanır.

İşte bu spektrum içinde ekoloji, organizmalardan sonraki sistemlerin her birini ayrı ayrı inceler. Biyotik (canlı) faktörleri oluşturan bu terimlerin üzerindeki fiziksel ve kimyasal faktörlerin sınırlayıcı etkisini de ekoloji inceler.  Canlılık organizasyonu aşağıdaki şekilde gösterilebilir.

EKOLOJİNİN DİĞER BİLİMLERLE İLİŞKİSİ

Ekoloji bilimi, diğer birçok bilimle doğrudan veya dolaylı olarak ilişki içerisindedir. Bunlar;