İNSAN ÜREME SİSTEMİ
İnsanlarda üreme, dişi ve erkek üreme organları ile yapılır. İnsanlarda dişi ve erkek üreme sistemlerinde meydana gelen olaylarda benzerlikler olmakla beraber üreme organlarının yapısında farklılıklar bulunmaktadır.
I- DİŞİ ÜREME SİSTEMİ
Dişi üreme sistemi, dişi gametleri oluşturur, eşey hormonlarını üretir, döllenme ve fetusun gelişimi için uygun ortam sağlar.
A – DİŞİ ÜREME SİSTEMİNİN BÖLÜMLERİ
Dişi üreme sistemi, yumurtalıklar (ovaryumlar), yumurta kanalı (fallopi tüpü), döl yatağı (uterus, rahim), döl yatağı ağzı (serviks) ve vajinadan meydana gelir.
a- Ovaryumlar (Yumurtalıklar)
* Vücudun ön tarafında, karın boşluğunun hemen altında, sağ ve solda yer alan, rahime (uterus) bağlı, badem şeklinde bir çift organdır.
* Yumurtalıklar hem gamet üretir hem de östrojen ve progesteron gibi hormonları salgılar. Bir dişi birey, yumurtalıklarında 300 bin kadar birincil oositle dünyaya gelir. Ergenlik çağından menopoz devresine kadar bu oositlerin ancak 300-500’ü kullanılır, geri kalanlar küçülerek yok olur.
* Birincil oositler, dişi eşeysel olgunluğa erişinceye kadar yumurtalıklardaki küçük kesecikler içinde bekler. Bu keseciklere folikül denir. Her âdet döneminde birkaç folikül gelişmeye başlar ancak genellikle bir folikül gelişerek olgunlaşan yumurta hücresini (ikincil oosit) serbest bırakır. Folikül hücreleri aynı zamanda östrojen de salgılar.
b- Fallopi tüpleri (Yumurta Kanalı)
* Yaklaşık 12 cm uzunluğunda, yumurtalıkla döl yatağı arasında oluşmuş bir kanaldır. Yumurta kanalının yumurtalığa bakan ucu kirpiksi uzantılardan oluşmuş kirpikli huni şeklinde bir yapılanma gösterir. Bu yapılar, yumurtalıktan serbest bırakılan yumurtanın yumurta kanalına alınmasını sağlar. Yumurtanın döl yatağına taşınması yumurta kanalı ile gerçekleşir.
* Yumurta kanalının iç yüzeyi titrek sillerle örtülmüştür. Bu sillerin hareketi yumurtanın ya da zigotun döl yatağına ulaşmasını sağlar. Döllenme olayı yumurta kanalında gerçekleşir. Zigotun mitoz bölünmeleri ilk olarak yumurta kanalında başlar ve 3 ile 5 gün içerisinde döl yatağına ulaşır.
c- Uterus (Döl Yatağı=Rahim)
* Döl yatağı, embriyonun doğuma kadar geliştiği bölgedir. Karın bölgesinin alt tarafında, idrar kesesinin arkasında, armut şeklinde, kalın duvarlı ve kaslı bir yapıdır.
* Döl yatağının iç kısmı mukus salgılayan ve bol kan damarı taşıyan endometriyum denilen bir tabaka ile astarlanmıştır. Âdet döngüsüne bağlı olarak mitoz bölünmeyle endometriyum kalınlığı artar. Böylece zigotun gelişimi için uygun ortam hazırlanır.
* Embriyonun endometriyum dokusunun içerisine gömülmesi (implantasyon) döllenmeden 6 veya 7 gün sonra gerçekleşir. Embriyo, gelişiminin ilk 2-4 haftasında doğrudan endometriyumdan beslenir. Daha sonra embriyonun besin alışverişi plasentadan karşılanır.
UYARI:
1. Embriyo döl yatağı dışında başka bir dokuda (fallop tüpü gibi) yerleşirse dış gebelik ortaya çıkar.
d- Serviks (Döl yatağı ağzı=Rahim ağzı)
* Vajinayı döl yatağına bağlayan bölgeye serviks denir. Vajinanın üretra (idrar kanalı) ile bağlantısı yoktur. Yumurta ve idrar farklı açıklıklardan dışarı atılır.
e- Vajina
* Döllenmemiş yumurtanın atılması, spermlerin dişi vücuduna bırakılması ve doğumun gerçekleşmesi vajina adı verilen üreme organıyla sağlanır. Vajina dişi üreme sisteminin dışa açılan açıklığıdır.
UYARI:
2. Dişilerde erkeklerden farklı olarak üreme kanalının boşaltım sistemi ile bağlantısı yoktur. Dişilerde üretra sadece boşaltım sisteminin atık maddesi idrarın atılmasında görevlidir.
