I- FOTOSENTEZLE İLGİLİ DENEYLER
1. DENEY: Fotosentezde CO2’nin Gerekli Olduğunun Gösterilmesi
Fotosentezde CO2 kullanılır O2 açığa çıkar. KOH, Ba(OH)2, NaOH, Ca(OH)2 gibi bazlar CO2 yakalayıcılarıdır. Aşağıdaki deney düzeneği kurulursa bir süre sonra bitki ölür. Çünkü1.tüpe giren havada CO2 ve O2 vardır ancak O2 gerekli değildir. Fotosentez sonucu elde edilen O2 miktarı kullanılandan fazladır. Fakat giren havadaki CO2 ve solunumla ortaya çıkan CO2 ortamda bulunan KOH ve Ba(OH)2 tarafından yok edildiği için fotosentez yapılamaz.
2. DENEY: CO2 İlavesinin O2 Çıkışını Hızlandırması
Aşağıdaki kurulu düzeneğe soda ilave ediliyor. (soda içinde CO2 var) CO2 eklenince gaz çıkışı fazlalaşıyor. Çıkan gaz O2’dir. Çünkü CO2 eklenmesi ile fotosentez hızı artar.
3. DENEY: Fotosentezde CO2 gerekliliği
Şekildeki gibi kurulan düzenekte yaprağın kavanozun içinde kalan kısmı fotosentez yapamaz. Fotosentez yapamadığı için nişasta sentezleyemez ve lügol ayıracı ile boyanmaz. Kavanozun dışında kalan kısım ise fotosentez yapar, nişasta sentezler ve lügol ile boyanır.
Sonuç: fotosentez için CO2 gereklidir.
4. DENEY: Fotosentezde ışık şiddetinin etkisi
Bu deneyden; fotosentez için ışığın gerekli olduğunu çıkarıyoruz. Işık miktarı arttıkça çıkan kabarcık miktarı artar. Bu artış belli bir seviyeye kadar olur. Çünkü bu olay yapraktaki enzim miktarı ve klorofil miktarı ile de ilgilidir.
Sonuç: Işık şiddetinin artışı belli oranda fotosentezin hızını artırır.
5. DENEY: Fotosentezde O2 açığa çıkar
Deney tüpü içinde biriken gaza alev tutunca alev parlar. Parlamanın nedeni O2 gazıdır.
Sonuç: Fotosentezde O2 açığa çıkar.
6. DENEY : Fotosentezde klorofil gerekir
Sardunya yaprağı 7-8 saat gün ışığı aldıktan sonra klorofilleri saydamlaştırılarak lugolle boyandığında sadece önceden yeşil olan kısımlarının mavi-mor renge boyandığı görülür.
Klorofil taşıyan yeşil bölgelerde gerçekleşen fotosentezle nişasta sentezlenmiştir.
UYARI: Gerçekte fotosentezde glikoz üretilmiş bu glikozlardan nişasta sentezlenmiştir.
7. DENEY: Fotosentez için ışık gereklidir
Saksı çiçeğinin bir yaprağının yarısı ışık geçirmeyen nesne ile kapatılarak 7-8 saat ışıkta tutulur daha sonra bitkiden kesilerek saydamlaştırılır ve üzerine lügol dökülür renk değişimi gözlenir. Sonuçta açık kalan bölgenin mavi-mor renge boyandığını kapalı kısmın ise boyanmadığını görürüz.
8. DENEY: Fotosentezde organik madde (Nişasta) sentezlenir
Saksı çiçeğinin bir yaprağının yarısı ışık geçirmeyen nesne ile kapatılarak 7-8 saat ışıkta tutulur daha sonra bitkiden kesilerek saydamlaştırılır ve üzerine lügol dökülür renk değişimi gözlenir. Sonuçta açık kalan bölgenin fotosentez sonunda nişasta sentezlediği için mavi-mor renge boyandığını kapalı kısmın ise boyanmadığını görürüz bu durum burada fotosentez gerçekleşmediği ve nişasta sentezlenmediğini gösterir.
UYARI: Gerçekte fotosentezde glikoz üretilmiş bu glikozlardan nişasta sentezlenmiştir.
9. DENEY: Fotosentezde oluşan O2‘nin kaynağının tespiti
Fotosentezin genel denkleminde tepkimeye giren maddelerin her ikisinde de (H2O, CO2) oksijen bulunduğunu görüyoruz. Acaba atmosfere verilen oksijenin kaynağı bunlardan hangisidir?
Bunun için şekildeki düzenekler kurulmuş ve normal oksijenin (O16) izotopu olan ağır oksijen (O18) kullanılmıştır.
Şeklinde tespit edilmiştir. O halde fotosentezde Açığa çıkan oksijenin kaynağı H2O’dur. CO2‘nin oksijeni ise glikozun yapısına katılmaktadır.
Bunu şu şekilde de gösterebiliriz:
