BOŞALTIM ORGANLARI
A – BÖBREKLER
* Böbrekler karın boşluğunun arka tarafında bel hizasında ve omurganın iki tarafında bulunur.
* İnsan böbreği fasulye biçiminde, 10–13cm uzunluğunda, 5–6 cm genişliğinde ve 120–200 gr ağırlığında bir çift organdır.
* Böbreklere kan, sağ ve sol böbrek atardamarı ile girer, sağ ve sol böbrek toplardamarı ile çıkar.
* Böbrek atardamarı üre ve diğer atık ürünler bakımından zengin olan kanı böbreğe getirir. İdrar oluşumu ile böbreklerde temizlenen kan böbrek toplardamarı ile alt ana toplardamara iletilir.
* Her böbrekten birer idrar kanalı çıkar. Bu kanallar idrarı idrar kesesi taşınır. İdrar kesesinde geçici olarak depolanan idrar üretra ile vücut dışına atılır.
NOT:
1. İdrar kesesi düz kastan, üretra çevresindeki kaslardan biri çizgili kastan meydana gelmiştir. Çizgili kasların çalışması istemli olarak gerçekleşir. Bu nedenle işeme isteğe bağlıdır. Bebeklerde bu kasın kontrolü gelişmemiş olduğu için idrar çıkışı istemsizdir.
2. Erkeklerde üretra kanalından farklı zamanlarda hem idrar hem de sperm atılır. Dişilerde ise üretra kanalından sadece idrar atılır.
Böbrek dıştan içe doğru üç kısımdan meydana gelmiştir.
1- Kabuk (Korteks)
* Böbrek zarının hemen altında yer alan, toplu iğne başı görünümündeki kırmız renkli taneciklerden oluşan dış kısımdır.
* Kabuk bölgesine böbrek atardamarı bağlıdır. Böbrek atardamarı ile gelen kandaki su, üre, ürik asit ve madensel tuzlar gibi zararlı ve atık maddelerin korteks bölgesinde süzülür.
* Süzme işlemini yapan birimlere nefron denir. Kabukta nefron kısımlarından Bowman kapsulü ve tüplerinin büyük bir bölümü burada bulunur.
2- Öz (Medulla)
* Kabuğun altındaki bölgedir. Nefronun henle kulpu (U-borusu) bu bölgede bulunur.
* Kabuk bölgesindeki nefronlar tarafından kandan süzülen su, üre, ürik asit ve madensel tuzlar gibi zararlı ve atık maddelerin yani süzüntünün yani idrarın idrar kanalcıklarından geçerek havuzcuğa taşındığı yerdir.
* İdrarın havuzcuğa taşınmasını sağlayan toplama kanalları bulunur. İdrar toplama kanalları bir araya gelerek piramit görünümlü demetler oluşturur. Bu bölgelere böbrek piramitleri (malpighi piramitleri) adı verilir.
* Öz bölgesine böbrek toplardamarı bağlıdır. Süzülen ve temizlenen kan, böbrek toplardamarı ile alınarak böbreklerden uzaklaştırılır.
3- Havuzcuk (Pelvis)
* Böbreğin ortasında bulunan ve kandan süzülen su, üre, ürik asit ve madensel tuzlardan oluşan idrarın böbreklerde toplandığı en iç bölümdür.
* Havuzcuğa, idrar kanalı bağlıdır. Toplanan idrar buradan idrar kanalına verilir.
* Öz bölgesindeki malpighi piramitlerinin tabanları kortekse doğrudur. Sivri uç kısımları ise havuzcuğa bakar.
B – ÜRETER (İdrar Kanalı)
* Havuzcukta toplanan idrarı mesaneye götüren kanala idrar kanalı (Üreter) denir.
* Her böbrek havuzcuğundan, birer idrar kanalı (üreter) çıkar.
* Bu kanallar aşağı doğru inerek, karın boşluğunda içi boş, duvarları gerilebilir, kaslardan yapılmış idrar kesesine (mesane) bağlanırlar.
* Bu kanalların idrar kesesine açıldığı yerlerde, idrarın mesaneden geri gelmesini engelleyen tek yönlü kapakçıklar vardır.
C – MESANE (İdrar (Sidik) Kesesi)
* Üreter ile gelen idrarın toplandığı kaslı kese.
* Mesane idrar ile dolduğu zaman, gerilen duvarların yapısında bulunan serbest sinir uçları, beyne impulslar göndererek keselerin kasılmasını sağlar.
D – ÜRETRA (Dış İdrar Kanalı)
* Mesanenin kasılması ile idrarın dışarı atılmasını sağlayan kanaldır.
* Böylece belirli aralıklarla idrarın vücut dışına atılması sağlanmış olur.
.
