C – BİTKİ BESİN TUZLARININ ALINMASINDA TOPRAK MİKROORGANİZMALARININ ÖNEMİ
Bitkilerde diğer canlılar gibi protein, nükleik asit gibi organik maddeleri sentezlemek için azota ihtiyaç duyarlar. Ancak bitkiler de atmosferdeki azottan doğrudan yararlanamazlar. Bu nedenle azotu topraktan almak zorundadırlar. Bitkilerin topraktan azotu alabilmeleri için toprakta bulunan, atmosfer azotunu toprağa bağlayabilen bakterilerle simbiyotik (ortak yaşam) ilişkide bulunmaları gerekir.
a- Rhizobium Bakterileri
Bezelye, fasulye, yerfıstığı, soya fasulyesi ve yonca gibi bazı bitkilerin köklerinde yaşayan atmosferdeki azotu bağlayıcı Rhizobium Bakterileri bulunur.
Azot bağlayan bu bakteriler bitki kök hücrelerine yerleşir ve NODÜL denilen yumrular meydana getirir. Bu nodüllerde atmosfer azotu tutulur. Atmosfer azotunun tutulmasına Azot Fiksasyonu denir. Daha sonra bu azot amonyuma (NH4+) dönüştürülür. Amonyumun büyük çoğunluğu nodüller tarafından amino asit sentezinde kullanılır. Bu amino asitler floem ile bitkinin gerekli yerlerine taşınır. Bitkiler ise bakterilere karbonhidrat gibi organik bazı besin maddelerini sağlarlar.
Bitki ile Rhizobium bakterileri arasındaki bu gibi ilişkiye Mutualist (İki taraflı ortaklık) yaşam denir.
Resim: Bitki kökünde Nodüller
b- Mikorizalar
Bitkilerin çoğu, topraktan su ve minerallerin emilmesi sırasında ortak yaşadıkları mantarlarla iş birliği yapar. Bitkilerin kökleri ile mantar hifleri arasındaki bu mutualist yaşama ilişkisine mikoriza denir. Mantar hifleri (Hif, ince iplikçiklerdir), bitkinin topraktan su, mineral ve fosfat alması için geniş bir yüzey oluştururlar. Bitki köklerinin geniş alanlara yayılmasını sağlarlar. Hifler ise bitkinin organik besininden yararlanır. Bunu yanında mantar bitkiyi bazı zararlı bakterilere karşı da korur.
Resim: Bitki kökünde Mikorizalar
* Mikorizalar tüm bitkiler tarafından oluşturulur.
* Mikorizalar bitkinin karaya uyumunda ortaya çıkan evrimsel bir adaptasyondur.
* Mikoriza oluşumu gerçekleşmeyen topraklarda bitki gelişimi yavaşlar.
Mikoriza tipleri:
NOT:
1- Bitki kökleri mineral alınmasını sağlar. Ancak uygun minerallerin bulunmadığı durumda bitki kökleri ile simbiyoz yaşayan mikroorganizmalar görev yapar.
Hoşgörü Kuralı: Bir organizmanın bir yerde bulunması ve iyi bir şekilde gelişebilmesi kompleks koşulların tam olmasına bağlıdır. Bir organizmanın bir yerde bulunuşu ya da gelişmesi bir çok faktörün nicel ve nitel olarak bulunmayışı ya da fazla bulunmasının hoşgörü sınırına yakın bulunması nedenine bağlıdır. Geniş hoşgörü gösteren canlılar, geniş alanlara yayılırlar.
