Site icon BİYOLOJİDERSİM

Kan Dolaşımı

KAN DOLAŞIMI

A – KÜÇÜK DOLAŞIM

Kalpteki oksijence fakir kanın akciğer atardamarı ile sağ karıncıktan çıkıp akciğerlere giderek oksijence zenginleştikten sonra akciğer toplardamarıyla sol kulakçığa dönmesine küçük kan dolaşımı denir. Bu işlem sırasıyla;

1-    Karıncıklar kasılır ve sağ karıncıktaki kan kalpten akciğer atardamarına verilir.

2-    Akciğer atar damarı (arterleri) kirli kanı akciğere taşır.

3-    Kan, sağ ve sol akciğerdeki kılcallardan (akciğer kapilleri) geçerken alveollerden oksijeni alır, karbondioksiti verir.

4-    Akciğeri terk eden oksijence zengin kan, akciğer toplar damarı (venleri) ile kalbin sol kulakçığına gelir.

Oksijence zengin bu kan kulakçığın kasılması ile gevşemiş olan sol karıncığa iner.

NOT:  Küçük dolaşımda kanın izlediği yolu şu şekilde sıralayabiliriz;

1.         Sağ karıncık—akciğer atardamarı—akciğer kılcalları—akciğer toplardamarı—sol kulakçık 

B –  BÜYÜK DOLAŞIM

Oksijence zengin kanın aortla sol karıncıktan çıkıp tüm vücudu dolaştıktan sonra alt ve üst ana toplardamarlarla kalbin sağ kulakçığına dönmesine büyük kan dolaşımı denir. Bu işlem sırasıyla;

1-    Karıncıkların kasılmasıyla sol karıncıktaki kan aort atardamarına geçer.

2-    Aort atardamarı oksijence zengin kanı dokulara taşır (aorttan ayrılan ilk kol, şekilde görülmeyen koroner damardır, koroner damarlarla öncelikle kalp kasına kan sağlanmış olur).

3-    Aortun yukarı giden kolu (şah damarı), baş ile kolların kılcallarına kanı taşır.

4-    Aortun aşağı giden kolu karın iç organları ile bacakların kılcallarına kanı taşır.

*        Kan kılcallardan geçerken oksijenin çoğunu bırakır, karbondioksiti alır.

*        Kılcalların birleşmesi ile oluşan ince toplardamarlar, kanı kalın toplardamara taşır.

5-    Baş, boyun ve kollardan gelen oksijence fakirleşmiş kan, üst ana toplardamara yönelir.

6-    Her iki ana toplardamar da oksijence fakir kanlarını sağ kulakçığa boşaltır.

NOT:  Büyük dolaşımda kanın izlediği yolu şu şekilde sıralayabiliriz;

2.         Sol Karıncık –––  AORT ––– Vücut (Organ) Atardamarları ––– Doku Kılcalları ––– Organ Toplardamarı ––– Üst ve alt ana toplardamar ––– Sağ kulakçık 


UYARI !!: Kanın dolaşımını daha iyi anlayabilmek için büyük ve küçük kan dolaşımı ayrı ayrı anlatılmıştır. Gerçekte ise büyük ve küçük kan dolaşımı aynı anda gerçekleşir. Çünkü sağ ve sol karıncıklar aynı anda kasılır. Sağ ve sol kulakçıklar aynı anda kasılır. Karıncıklar kasıldığı zaman sağ karıncıktaki kan akciğerlere, sol karıncıktaki kan ise aort ile dokulara taşınır.



C – ORGANLARIN DAMAR BAĞLANTILARI

a-    Böbrek

Böbrekler kanı süzerek idrar oluşturan organlardır. Bu nedenle böbreklerden geçen kanın atık madde derişimi azalır.

 

 

b-   Karaciğer

Karaciğer üç farklı damarla bağlantı yapar. Bu damarlardan karaciğer atardamarı ve kapı toplardamarı karaciğere kan getiren damarlardır. Karaciğer toplardamarı ise kanı karaciğerden uzaklaştırır.

1-    Aorttan ayrılan karaciğer atardamarı oksijence zengin kanı karaciğere getirir.

2-    Kapı toplardamarı sindirim organlarından (ince bağırsak, mide, kalın bağırsak, dalak ve pankreas) aldığı kanı karaciğere getirir.

3-    Karaciğerden ayrılan karaciğer toplardamarı ise alt ana toplardamara bağlanır.

 

4-    Karaciğer insülin hormonu etkisiyle glikozu glikojene dönüştürüp depolar. Glukagon ve adrenalin hormonları etkisiyle glikojenin hidrolizi ile oluşan glikozları kana verir. Bu iki olayı gerçekleştirerek kan şekerini ayarlar.

*        Bol karbohidratlı besinler tüketildikten sonra kapı toplardamarından gelen glikozun bir kısmı karaciğerde glikojen olarak depolanır. Bu nedenle;

Kapı toplardamarındaki glikoz derişimi > Karaciğer toplardamarındaki glikoz derişimi

 

*        Açlık durumunda karaciğerde depolanan glikojenler hidroliz edilerek glikozlar oluşturulur ve kana verilir. Bu nedenle;

Karaciğer toplardamarındaki glikoz derişimi > Kapı toplardamarındaki glikoz derişimi

 

Exit mobile version