Hücre Yapısı İncelemesi
1- Hücre yapısı
Genel bir hücrede bulunan bütün yapılar teorik olarak sıralanmış olsa da bunlar herhangi bir hücrede her zaman görülmez. Ancak çok sayıda ve çeşitte hücrenin incelenmesiyle bütün yapılar görülüp incelenebilir.
Hücrede bulunan bir yapının görülebilmesi için bazen boyamaya gerek vardır. Her yapı farklı boya ile boyandığından hangi boyanın kullanılacağı önemlidir. Mesela asetokarmen boyası nükleus ve içindekileri çok iyi boyar. İyotla yapılmış Lugol gibi boyalar ise nişasta granüllerini boyamaktadır.
Lam ve lamel,
Spatula,
Işık mikroskobu (mümkünse faz kontrast ekipmanlı),
Filtre kağıdı,
Küçük bir makas,
%5’lik şeker (sakkaroz) çözeltisi,
Lugol, metilen mavisi çözeltisi,
Schultz çözeltisi veya FABIL,
Noland çözeltisi,
Janus B yeşili boyası,
Çam iğne yaprakları,
Soğan yumrusu,
Karayosunu (Mnium sp.) Tradescantia çiçekleri,
Patates yumrusu,
Protozoa kültürü,
Sap kerevizi.
Metilen mavisi çözeltisi: 1 g metilen mavisi 0.6 g sodyum klorürle karıştırılır ve 100 ml damıtık suda çözülür.
Noland çözeltisi: 80 ml fenol (damıtık suda doymuş çözelti), 20 ml formol (metil alkolde%40’lık) ve 4 ml gliserinden oluşan bir karışım hazırlanır. Bu karışıma 20 mg gentian viyole katılarak çözülür.
Schultz çözeltisi: 300 ml hidroklorik asit içerisinde 110 g çinko çözülür ve hacım yarıya düşünceye kadar buharlaştırılır. Asidin tamamen nötralize olmasını sağlamak için buharlaşma esnasında fazladan bir miktar çinko ilave edilir. 10 g potasyum iyodür mümkün olduğu kadar az su içerisinde çözülür ve çözeltiye 0.15 g iyot kristali eklenir. İki çözelti birbirleriyle iyice karıştırılır ve mümkünse pamuktan süzülür. Ağzı kapalı bir şişede karanlıkta saklanır. Çinkonun asit içerisinde erimesi sırasında hidrojen açığa çıkar. Patlayıcı olan bu gazın alevle temas ettirilmemesi gerekir.
FABIL: boyanın hazırlanması için şu çözeltilere gerek vardır:
Laktofenol: fenol (kristal), gliserin, laktik asit ve damıtık su ağırlık olarak eşit miktarlarda karıştırılarak yapılır.
A. Anilin mavisi: laktofenolde % 5
B. Bazik fuksin: laktofenolde %5
C. 3 g iyot, 6 g potasyum iyodür, 1 dm3 laktofenol
Boyanın hazırlanması için A’dan 4 kısım, B’den 1 kısım, C’den 5 kısım karıştırılır. 12 saat dinlenmeye terk edilir ve filtre edilir. Boya süresiz şekilde kullanılabilir.
Hayvan hücresinin genel yapısı
1. Steril bir spatula kullanarak avurt içi biraz kazınır. Kazıntı bir lam üzerindeki bir damla su içerisine alınır ve üzerine bir lamel kapatılır. Mikroskop altında incelenir.
2. Görüntü sağlam ve düzgün görünen bir hücre üzerinde yoğunlaştırılır ve bu hücre daha fazla büyütülerek incelenir. Hücre zarının son derece ince ve nazik olmasından dolayı hücrelerin birçoğu parçalanmış ve şekilleri bozulmuştur.
3. Mikroskoptaki ışık miktarını ayarlamak suretiyle hücrenin sitoplazma ve nükleusu görülmeye çalışılır. Işık az verildiğinde görülme imkanı daha fazladır. Faz kontrast mikroskobu varsa görüntü çok daha kolay elde edilebilir.
4. Nükleusun daha iyi görülebilmesi için metilen mavisi ile boyanır. Boya aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi uygulanır (Şekil 34).
5. Görüntüsü sağlanan hücrenin şekli çizilir. Üzerine nükleus, nükleus zarfı, nükleoplazma, kromatin granülleri, nükleolus, sitoplazma ve hücre zarı olarak kısımları yazılır. Aşağıdaki şekilde böyle bir hücrenin çizimi verilmiştir (Şekil 35).
1. Kuru soğan kesilir. Bir parça etli yaprak dışa doğru kıvrılarak epidermisten bir zar çıkarılır. Lugol çözeltisi içerisinde preparat yapılır ve mikroskopta incelenir.
2. Mikroskopta gözlenen hücrelerin nükleusları ve nükleuslar içindeki nükleoluslar tanımlanır. Nükleolus sayıları belirlenir. Vakuoller etrafındaki granüllü sitoplazma ve selüloz hücre çeperi gözlenir.
Soğan bir bitki olmasına rağmen incelediğimiz bölgede niçin kloroplast yoktur?
Hücrenin üç boyutlu yapısı konusunda ne söyleyebiliriz?
