İNSANDA KAS SİSTEMİ F- KAS ENERJİSİNİN SAĞLANMASI

KAS ENERJİSİNİN SAĞLANMASI

Kas hücrelerinin kasılıp gevşemesi için bol miktarda ATP gerekir. Kaslar, ihtiyaç duydukları ATP’yi sağlamak için üç farklı sisteme sahiptirler:

Doğrudan sistem, önceden üretilmiş olan ATP ve kreatin fosfatı kullanır.

Glikolitik sistem, glikozu laktik asite kadar yıkar.

Oksidatif sistem, karbonhidrat, yağ ve proteinleri CO₂ ve H₂O’ya kadar parçalar.

a-    Doğrudan sistem

Kas kasılması için gerekli olan enerji öncelikli olarak sitoplazmada hazır olarak bulunan ATP’den sağlanır.

Kaslardaki hazır ATP miktarı çok azdır ve hızla tükenir. Bu durumda gerekli enerji kasta hazır olarak bulunan kreatin fosfat (CP) molekülünden karşılanır.  ATP bitince kreatin fosfat(CP), hidroliz edilerek yüksek enerjili fosfatı ADP’ye aktarır ve ATP sentezlenir. ATP’de gerekli enerjiyi sağlamada kullanılır. Dinlenme sırasında ise kasılma anında kullanılacak kreatin fosfat sentezlenerek depolanır.

b-   Glikolitik sistem

Kaslarda hazır olarak bulunan ATP ve kreatin fosfat birkaç dakikalık bir süre içinde tükenir. Bu durumda gerekli olan enerji sitoplazmada gerçekleşen glikoliz tepkimeleri ile karşılanır. Ancak glikoliz süreci sonunda kaslarda oluşan laktik asit glikolitik sistemi yavaşlatır.

c-    Oksidatif sistem

Yaklaşık bir dakika içinde tamamen aktif hale gelir. Böylece karbonhidratlar ve yağlar oksijenli solunumla CO₂ ve H₂O’ye kadar parçalanır. Bu süreçte bol miktarda ATP üretilir.

UYARI:

1.   Oksijenli solunum ile üretilen fazla ATP’ler depolanamadığı için ihtiyacın fazlası kreatin fosfat üretiminde kullanılır. Gerekli olduğu durumlarda kreatin fosfattan tekrar ATP elde edilir.

NOT:

1.         Kasta depolanan glikoz yaklaşık 2 dakikada tüketilir. Çünkü glikoz fazla miktarda depolanabilen bir molekül değildir. Bu nedenle kasta depolanmış olan glikojenler önce glikoza hidroliz edilir. Sonra glikozlardan oksijenli solunum ile ATP elde edilir.

Kas Yorgunluğu:

Hızlı ve yoğun kas hareketlerinde (Örnek spor yaparken) kasa yeterli miktarda oksijen gelmediği zaman oksijenli solunum ile üretilen ATP yeterli olmaz. Bu durumda kaslarda laktik asit fermantasyonu meydana gelir.

Laktik asit, sinir uçları ile kas tellerinin arasını kapatarak uyartının iletilmesin engeller. Bu da kas yorgunluğuna neden olur. Yorulan kas enerji üretmediği için hızlı çalışamaz. Kasın tekrar eskisi gibi çalışabilmesi için dinlenerek ortamda biriken laktik asitlerin ortamdan uzaklaştırılması gerekir. Çünkü dinlenme sırasında laktik asidin bir kısmı önce piruvata dönüştürülür daha sonra oksijenli solunumla ATP üretilir. Bir kısmı ise glikozlara dönüştürülerek karaciğerde glikojen şeklinde depo edilir.

NOT:

1.         Kas kasılırken

a –      O₂, ATP, glikoz, glikojen ve kreatin fosfat tüketilir yani azalır.

b –      CO₂, ADP, inorganik fosfat, laktik asit, kreatin ve ısı miktarında artış olur.