Site icon BİYOLOJİDERSİM

İNSANDA KAS SİSTEMİ B- KAS ÇEŞİTLERİ

KAS ÇEŞİTLERİ

İnsanda iskelet kası, düz kas ve kalp kası olmak üzere üç çeşit kas vardır.

a-    İSKELET KASI (ÇİZGİLİ KAS)

Kemikleri ve vücudu hareket ettiren iskelet kasına çizgili görünmesinden dolayı çizgili kas da denir. Bu kaslar çok çekirdekli ve silindirik şekilli hücrelerden oluşur.

 

Çizgili kaslar, miyofibril denilen proteinlerden meydana gelmiştir. Miyofibriller farklı kalınlıktaki filamentlerden oluşmuştur. Bu filamentlerin ince olanlarına aktin, kalın olanlarına miyozin denir.

1-      Aktin        ; Aktin proteinlerinden meydana gelmiş ince filamentlerdir. İki zincirin birbirine sarmal biçimde sarılmasıyla oluşur. Aktin filamentlerinin etrafı başka bir protein olan tropomiyozin ile sarılıdır. Tropomiyozinin üzerinde belirli aralıklar ile protein yapılı troponin molekülü bulunur. Troponin proteini üzerinde kas kasılmasında görev yapan kalsiyum iyonlarının (Ca+2) bağlanacağı bölgeler bulunur.

 

 

2-      Miyozin        : Miyozin proteinlerinden meydana gelmiş kalın filamentlerdir.

 

 

İskelet kası hücrelerinde ince (aktin) ve kalın (miyozin) filamentlerin ışığı faklı oranlarda kırmaları sonucu bu dizilim açık ve koyu bantlardan oluşan bir görünümün ortaya çıkmasına neden olur. Bu görüntü, iskelet kaslarının çizgili kaslar olarak adlandırılmasına neden olur. Çizgili kaslarda filamentlerin dizilimi sonucu oluşan yapılar aşağıda verilmiştir.

*        Sarkomer  : İki Z çizgisi arasında kalan bölgeye Sarkomer denir. Sarkomer aynı zamanda kasın kasılma birimi olarak kabul edilir.

*        I bandı      : Sadece aktin filamentlerinin bulunduğu açık renkli bölgedir. Aktin
filamentlerinin bağlandığı kısımlara Z çizgisi denir.

*        A bandı     : Miyozin filamentlerin boyunu gösterir. İçinde hem aktin hem de miyozin filamentleri bulunur. Koyu renklidir.

*        H bölgesi   : A bandının ortasında sadece miyozin filamentlerinin bulunduğu
bölgedir. H bölgesinin ortasında çok dar olan bir M bandı bulunur.

*        Z bandı     : I bandı tam ortasında bir çizgi bulunur. Buna Z çizgisi (bandı) denir.

 

b-   DÜZ KAS

*      Düz kaslar, tek çekirdekli mekik şeklindeki hücrelerden meydana gelmiştir.

*      Hücreleri tek çekirdeklidir. Çekirdekleri oval şekilli olup hücrenin ortasında bulunur. Sarkoplazmik retikulumları fazla gelişmediği için yeterli mineral depolayamaz. Bu nedenle kasılma için uyarı aldıklarında, ihtiyaç duydukları kalsiyum iyonlarını doku sıvısından karşılarlar.

 

*      Aktin ve miyozin filamentleri (miyofibriller) sitoplazmada dağınık olarak bulunur. Bu nedenle çizgili kaslardaki gibi bantlaşma görülmez. Miyozin filament miktarı çizgili kasa göre daha azdır.

*      Kasılmaları yavaş ve ritmiktir. Yorulmadan, çok uzun süre kasılıp gevşeyebilirler.

*      Otonom sinir sistemi ile bağlantılıdırlar. Bu nedenle istemsiz olarak çalışırlar.

*      Bazı hormonlar, düz kasların kasılmasını uyarabilir. Örneğin oksitosin hormonu, rahim duvarındaki düz kasların kasılmasını sağlayarak doğuma yardımcı olur.

*      Düz kaslar kan damarları,  üreme, boşaltım mide ve bağırsak gibi iç organların duvarında yer alırlar.

 

c-    KALP KASI

*      Dallanmış silindirik hücrelerden meydana gelmiştir.

*      Aktin ve miyozin filamentlerinin düzenli diziliminden dolayı iskelet kasları gibi çizgili bir yapı gösterirler. Ancak iskelet kasından farklı olarak hücreleri tek çekirdeklidir.

*      Sarkomer yapıları iskelet kasları gibidir. Hücrelerin uç kısımları birleşmiştir.

*      Kalp kası yapısal olarak iskelet kasına çalışa prensibi olarak düz kaslara benzer.

*      Otonom sinirler ile bağlantılıdır.

*      İstemsiz olarak kendi başına kasılıp gevşerler.

*      Kalp kasının çalışmasını sempatik sinirler hızlandırır, parasempatik sinirler ise yavaşlatır.

*      Kalp kası hücreleri, motor nöronlardan uyarı almadan kasılıp gevşeyebilir. Kalbin sağ kulakçığında bulunan özelleşmiş hücreler (S.A düğüm), kalbin çalışması için gerekli olan impulsları ritmik olarak üretir. Bu impulslar kalp kası hücreleri arasında hızlı bir biçimde iletilir. (kalbin çalışması dolaşım sisteminde anlatılacaktır).

 

İSKELET KASI

DÜZ KAS

KALP KASI



Hücreleri silindirik şeklinde ve uzundur.

Hücreleri mekik şeklinde ve incedir.

Silindirik yan kollara ayrılan hücrelerden oluşur.

Çok çekirdeklidir.

Tek çekirdeklidir.

Tek çekirdeklidir.

Çekirdekler hücre zarına yakın, kenarda bulunur.

Çekirdekler hücrenin ortasındadır.

Çekirdekler hücrenin ortasındadır.

Aktin ve miyozin filamentler düzenli dizilmiştir.

Bantlaşma görülür.

Aktin ve miyozin filamentler dağınık dizilmiştir.

Bantlaşma görülmez.

Aktin ve miyozin filamentler düzenli dizilmiştir.

Bantlaşma görülür.

Somatik sinirlerle bağlantılıdır. Bu nedenle istemli çalışır.

Otonom sinirlerle bağlantılıdır. Bu nedenle istemsiz çalışır

Otonom sinirlerle bağlantılıdır. Bu nedenle istemsiz çalışır

Kemiklere ya da deriye tutunur.

Kol ve bacaklarda bulunur

Kan damarları, mide ve ince bağırsak gibi organların duvarında bulunur.

Kalbin miyokard tabakasında bulunur.

Rejenerasyon (yenilenme) yeteneği hızlıdır

Rejenerasyon (yenilenme) yeteneği zayıftır

Rejenerasyon (yenilenme) yeteneği hızlıdır

Hızlı kasılıp gevşerler çabuk yorulurlar

Yavaş ve ritmik çalışırlar uzun süreli çalışırlar

Düz kaslardan hızlı çalışırlar.

Embriyonik evrenin 4. Haftasında çalışmaya başlar, ölünceye kadar devam eder.


 

 

Exit mobile version