GAMET ÇEŞİDİ HESAPLAMALARI

4- GAMET ÇEŞİDİ

A –   BAĞIMSIZ GENLERDE GAMET ÇEŞİDİ

Kalıtım çaprazlamalarında gamet sayısı değil çeşidi üzerinde durulur.

Farklı karakterlere ait genlerin farklı kromozomlar üzerinde bulunmasına bağımsız genler denir.

Gametler genellikle mayoz bölünmeyle oluşturulur. Bu nedenle her gamet ana canlının yarısı kadar kromozom(n) ve yarısı kadar gen taşır.

Çaprazlamalar gametlerle yapılacağı için genotipi bilinen bir canlının hangi gamet çeşitlerini oluşturabileceğinin bilinmesi gerekir. Bu nedenle gamet bulmayı görelim:

a-     Homozigot Genotiplerde Gamet Çeşidi

SONUÇ: Homozigot genotipe sahip bireylerde tek çeşit gamet oluşur.

b-     Heterozigot Genotiplerde Gamet Çeşidi

SONUÇ: Heterozigot genotipe sahip bireylerde heterozigot karakter sayısına göre gamet çeşidi değişir.

Heterozigot bireylerde oluşabilecek gamet çeşidi “2ⁿ” formülü ile bulunur. Buradaki “n” heterozigot karakter sayısıdır.

Bir genotipten meydana gelebilecek gamet çeşidini bulabilmek için kolay yöntem olarak çatallandırma yöntemi kullanılır. Bunun için alellerden biri alınır ve diğer alellerin homozigot (tek çizgi) veya heterozigot (çatal) olmasına göre dallandırılır. Sonuçta oluşacak kombinasyon sayısı gamet çeşidi sayısını verir.

Tablo: Bir genotipten meydana gelebilecek gamet çeşitlerinin çatallandırma yöntemi ile bulunması

B –   BAĞLI GENLERDE GAMET ÇEŞİDİ

Aynı kromozom üzerinde bulunan genlere bağlı genler denir. Bunlar, gametlere giderken beraber hareket ederler. (Ancak krosing-over olayıyla birbirinden ayrılabilirler). Bağlı genlerin bulunduğu durumlarda, bazı gametler ya oluşmaz, ya da diğerlerinden daha az oranda oluşur. Bunlar krosing-over sonucunda oluşan gametlerdir.