Endokrin Sistem 3-Tiroit Bezi ve Tiroit Hastalıkları

  TİROİT BEZİ

Gırtlağın iki yanında bulunan loblu bir bezdir. Tiroksin ve kalsitonin hormonu salgılar. Tiroksin (T3, T4), iyot içeren bir amino asit türevidir.

Tiroksin (T3, T4) salgılanması Hipotalamus ve hipofiz bezi tarafından negatif geri bildirim (Feed back) ile kontrol edilir. Bu olay şöyle gerçekleşir.

*        Hipotalamustan çıkan salgılatıcı (RF) hormonlardan TRH, ön hipofizi TSH salgılaması için uyarır.

*        TSH, tiroit bezinden tiroksin (T3 ev T4) salınmasını sağlar.

*        Kandaki yüksek T3 ve T4 ve TSH, hipotalamusun TRH salgılamasını engeller (negatif geri bildirim).

      tiroit bezi ve feed-back       tiroit bezi görünüşü

a-     Tiroksin hormonu

*        Oksijen kullanma hızını yani bazal metabolizma hızını arttırır.

*        Mitokondrideki solunum enzimleri ile diğer bazı enzim sentezinde artış sağlar.

*        Soğuk ortamlarda tiroksin artışı ile O2 tüketimi ve enerji üretimi artar.

*        Tiroksin hormonunu kandaki yoğunluğuna bakılarak metabolik hız ölçülebilir. (O2 alım, CO2 atım ve dışarı verilen sıcaklık ölçülerek de bazal metabolik hız ölçülür).

*     Tiroksin hormonu dokulardaki protein sentez hızını arttırır. Çocuklarda büyüme hormonu (GH=STH) hormonu ile birlikte iskelet gelişimine yardımcı olur. 

        TSH salgılanması kontrolü          tiroit hormonları geri beslemesi

b-     Kalsitonin hormonu

*        Tiroit bezinden salgılanır. Kalsitonin, Paratiroit bezinden salgılanan parathormon ile birlikte vücudun kalsiyum miktarının ayarlanmasında görev alır. Kandaki Ca+2 normal düzeyi aşarsa tiroit bezinden kalsitonin salgılanır. Kalsitonin etkisiyle kandan kemiklere Ca+2’nin geçişi sağlanır. Bu şekilde kandaki Ca+2 normal düzeye iner.

c-     TİROİT HASTALIKLARI

1-      Hipotiroidizm:

*        Tiroit hormonlarının (T3 ve T4) yetersiz salgılanmasına denir. Bu sorun genellikle iyot eksikliğinden kaynaklanır. Ancak tiroit, Hipotalamus veya ön hipofizdeki sorunlardan da kaynaklanabilir. İyot eksikliğine bağlı hipotiroidizm şöyle gerçekleşir.

1)      Tiroksin salgısı azalır.

2)      Tiroksin az salgılanınca negatif geri bildirim ile hipotalamus ve hipofiz bezi uyarılır.

3)      Negatif geri bildirim etkisi ile TRH (salgılatıcı faktör) ve TSH miktarı arttırılır.

4)      TSH, tiroit bezinin fazla çalışmasını sağlar. Bunun sonucunda tiroit bezi büyür, boğazda büyük bir şişkinlik oluşmasına neden olur. Buna guatr denir.

*   Hipotiroidizmin önemli nedenlerinden biri de bağışıklık sistemi hücrelerinden T lenfositlerin, tiroit bezine saldırmalarıdır. Bunun sonucunda Hashimato hastalığı meydana gelir. Bu hastalıkta tiroit bezi hasar gördüğü için yeterince hormon salgılayamaz. Tiroit hormonları azalınca TSH miktarı arttırılır ve tiroit büyür (guatr).

*   Hipotiroidizmde, bazal metabolizma hızı normalin yarısına kadar düşer. Bunun sonucunda deride bozukluk, şişmanlık, kıl dökülmesi, zeka ve bedensel gerileme meydana gelir. İleri aşamada vücutta şişlikler oluşur ve miksödem denilen hastalık ortaya çıkar.

*   Anne, hamileliği sırasında yeterli iyot almazsa fetüsün gelişiminde bazı sorunlar ortaya çıkar. Annede tiroksin az salgılandığı için fetüste de tiroksin eksikliği görülür. Bunun sonucunda bebekte zeka geriliği görülür. Bu duruma kretenizm (ahmaklık) denir. Bu hastalıkta zeka dört beş yaş düzeylerinde kalır. Cücelik görülür. Ayrıca eşey organları işlevsel olgunluğa erişemez, kısır olurlar.

 

a)      Hipotirodizmde ortaya çıkan sorunlar:

1)      Halsizlik, çabuk yorulma, hareketlerde yavaşlama

2)      Kalp atışlarının yavaşlaması

3)      Uyku eğiliminin artması

4)      Soğuğa dayanıksızlık

5)      Ses kalınlaşması, yavaş ve kısık sesle konuşma

6)      Deride kalınlaşma, kuruluk, saç dökülmesi, kaşların kenarlardan dökülmesi

7)      Kabızlık

8)      Terleme azlığı

9)      Yüzde ve gözkapaklarında şişkinlik

10)   Apatik Görünüm

11)   Guatr 

 

 

b)     Hipotirodizm nedenleri:

1)      Otoimmün bozukluklar (Hashimoto tiroiditi)

2)      Tiroid bezinin ameliyatla alınması

3)      Radyoaktif iyot tedavisi

4)      İyot eksikliği

5)  Hipotalamo-hipofizer yetersizlik sonucu TRF veya TSH hormonları eksikliği (sekonder hipotiroidizm örn. Sheehan sendromu)

 

2-      Hipertiroidizm:

*    Tiroit hormonlarının (T3 ve T4) fazla salgılanması durumudur. En sık görülen şekli Gaves hastalığıdır. Bu hastalıkta bağışıklık sistemi TSH reseptörüne bağlanan antikorlar üretir. Tiroit bu antikorları TSH gibi algılar ve TSH’ya verdiği tepkileri verir. Yani tiroit hormon üretimini arttırır. Tiroksin atınca negatif geri bildirim ile TSH salınımı azaltılır.

*        Hipertiroidizmde metabolizma hızlanır. Oksijen tüketimi artar. İştah artar ama kilo kaybı olur. Kalp atışları hızlanır ve kan basıncı yükselir. Sıcağa karşı duyarlılık ve tahammülsüzlük artar. Bu hastaların büyük çoğunluğunda göz küreleri dışarı doğru çıkar. Bu duruma ekzoftalmi denir.

 

a)      Hipertirodizmde ortaya çıkan sorunlar:

1)     İştah artışına rağmen kilo kaybı

2)      Sinirlilik, acelecilik, çabuk yorulma

3)      Terleme, sıcağa tahammülsüzlük

4)      Çarpıntı, yüksek kan basıncı

5)      İshal veya sık dışkılama

6)      Ağız kuruluğu, çok su içme, sık idrara çıkma, gece idrara çıkma

7)      Kas güçsüzlüğü, ellerde titreme

8)      Bakışlarda şaşkınlık veya korku ifadesi. Göz kapağının yukarıya doğru gerilmesi ve göz kapağında şişme. Göz kürelerinin öne doğru belirmesi. Gözü oynatan kasların tutulmasına bağlı olarak yukarı ve dış üst yana bakışta zorluk.

9)      Saçlarda kırılma dökülme

10)   Guatr

 

 

b)     Hipertirodizm nedenleri:

1)      Otoimmün bozukluklar (Basedow-Graves hastalığı)

2)      Aşırı iyot alınması

3)      Aşırı tiroid hormonu alınması

 

Basedow-Graves hastalığı

 

Bu yazının kalıcı bağlantısı https://www.biyolojidersim.com/endokrin-sistem-3-tiroit-bezi-ve-tiroit-hastaliklari/

Görüş ve eleştirilerinize en kısa zamanda cevap verilecektir.

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

Copy Protected by Chetan's WP-Copyprotect.