EKOLOJİK KAVRAMLAR

1- EKOLOJİ: Canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan madde döngüleri ve enerji akışı ilişkilerini inceleyen bilim dalına denir.

2-  TÜR: Ortak bir atadan meydana gelen, aralarında verimli döller meydana getirebilen bireylere tür denir.

3-   ORGANİZMA: Populasyonu oluşturan bireylerden herbiri ornaizmadır.
 

4-  POPULASYON: Belirli bir zamanda belirli bir bölgede yaşayan bir tür canlıların meydana getirdiği topluluğa populasyon denir.

Örnek; Karadeniz’deki hamsiler, kızılçam ağaçları, herhangi bir şehirde yaşayan insanlar populasyona örnektir. Populasyonlar kendi kendine yeterli değillerdir.

5- KOMÜNİTE (Yaşama birlikleri): Belirli bir bölgede birbirleriyle uyum içinde yaşayan birden fazla populasyonun meydana getirdiği topluluğa komünite denir. Örnek; Karadeniz’deki balıklar, Isparta’daki kuşlar, Ankara’daki bitki popülâsyonları. Abiyotik faktörlerle birlikte komüniteler kendi kendine yetebilen topluluklardır.
 

6-   EKOSİSTEM: Komünite + Abiyotik faktörlerin oluşturduğu topluluğa denir.

7- BİYOSFER: Ekosistemi tamamen çevreleyen yapıya denir. Dünyada bütün canlıların içinde yaşadığı tabakaya biyosfer denir. Yeryüzünün 10km okyanus tabanından, atmosferin yerden 10km yüksekliğine kadar olan tabaka canlıların barınma yeridir. Bu alana dünya katmanları arasında biyosfer denir.

8-   HABİTAT: Bir organizmanın doğal olarak yaşayabildiği ve üreyebildiği yere habitat denir. Canlının adresidir yani ekosistemde yaşadığı yerdir. Pandalar için habitat Çin’dir. Habitat, bir ağaç yaprağı kadar küçük olabileceği gibi okyanus kadar büyük olabilir.

9-   BİYOTOP: Komünitede yer alan farklı türlere ait canlıların yaşamlarını sürdürebilmek için ihtiyaç duyduğu coğrafik alana biyotop denir.

10- EKOLOJİK NİŞ: Bir canlı türünün yaşamsal faaliyetlerini gerçekleştirmesi, beslenmesi, korunması, üremesi gibi tüm işlevleri ekolojik niş olarak kabul edilir. Yani canlının habitattaki görevidir. Saprofitlerin nişi, organik artıkların çürümesini sağlamaktır. Beslenme, nişi belirlemede önemli bir faktördür. Habitat canlının adresi, ekolojik niş ise o adreste yaptığı işidir.

NOT:

1.  Habitat bir türe ait birey veya bireylerinin yerleştiği alan, biyotop ise bir komünitenin yerleştiği alan olarak kabul edilebilir.

11-    BİYOKÜTLE: Herhangi bir zamanda, birim alan veya hacimdeki canlıların toplam ağırlığına “biyokütle – biyomonas” denir. Besin zincirinde enerjinin tüketicilere doğru azalarak aktarılması birey sayısının dolayısıyla biyokütlenin giderek azalmasına neden olur.

12-  BİYOLOJİK BİRİKİM: Suda çözünmeyen bazı zehirli maddelerin yağ dokudaki birikimidir. Besin zincirinde üreticiden tüketiciye doğru gidildikçe biyolojik birikim artar.

13-  MİKROKLİMA: Farklı iklim ortamları.  Orman gibi bazı yaşama birliklerinde, topraktan ağacın tepesine kadar her katta özel bir iklim şartının göze çarpmasıdır.

14-    BİYOM: Canlıların benzer iklim ve koşullarında yaşadığı geniş coğrafik bölgelere biyom denir.

15- FLORA: Belirli bir bölgedeki veya biyosferdeki bitki topluluklarına denir. Aynı zamanda bakteri populasyonlarına da flora denir.

16-    FAUNA: Belirli bir bölgeye adapte olmuş ve bir bölgede yaşamlarını sürdüren hayvan topluluğuna denir.

17- SÜKSESYON(Sıralı Değişim): Baskın türün değişmesidir. Zamanla bir baskın türün yerini başka bir baskın tür almasına denir.

18- KLİMAKS: Komünite içinde sayı ve faaliyetleri bakımından daha fazla göze çarpan türlere baskın (Klimaks) tür denir.

19-    EKOTON: Komüniteler arasındaki geçiş bölgelerine Ekoton denir. Ekotonlarda tür çeşitliliği fazladır.

20-    PLANKTON: Denizlerde ve tatlı sularda suyun pasif hareketiyle sürüklenen küçük organizmalardır.

21-    FİTOPLANKTON: Bitkisel planktonlardır. Besin zinciri su ortamında bitkisel planktonlarla başlar.

22-    ZOOPLANKTON: Hayvansal planktonlardır.

23-    REKABET: Belirli bir yaşam kaynağı için aynı tür canlılar arasında veya farklı türler arasında meydana gelen mücadeleye rekabet denir.

24- TAŞIMA KAPASİTESİ: Belli şartlar altında populasyonda bulunabilecek maksimum birey sayısına “Taşıma kapasitesi” denir.

25-  ÇEVRE DİRENCİ: Bir türün en yüksek hızda üremesini engelleyen fiziksel ve biyolojik faktörlere çevresel direnç denir. Populasyonların dengeli durumdaki devamlılıkları çevre direncinin kontrolüyle sağlanır.