I- DÖLLENME
Mayoz bölünme ile oluşan sperm ve yumurtanın birleşip çekirdeklerinin kaynaşmasına döllenme denir.
Canlılarda her türde yumurta kendi türüne özgü bazı salgı maddesi salgılar ve spermin yumurtaya doğru hareket etmesini sağlar. Böylece spermi yumurtayı bulma ve dölleme olasılığı arttırılmış olur. İnsanda, yumurta hücresinin salgıladığı kimyasal bir madde (fertilizin), spermin kuyruk hareketleri ile hareketsiz olan yumurtaya yaklaşmasına neden olur. Yumurta hücresi folikül denilen koruyucu hücrelerin oluşturduğu ince bir tabaka ile çevrilidir. Yumurtalık dokusundan gelişen bu hücreler yumurtayı besler ayrıca zona pellusida‘nın oluşumuna katılır. Sperm, yumurta hücresine yaklaştığı zaman akrozomundan salgılanan bir enzim ile folikül tabakasını eriterek zona pellusidaya (yumurtanın hücre dışı örtüsü) ulaşır. Spermin baş kısmında bulunan bir reseptörün zona pellusida da bulunan glikoproteine (reseptör) bağlanması sonucu sperm akrozomundan enzimler salınır. Akrozomdan salınan bu enzimler spermin yumurta zarına ulaşmasını sağlar. Spermin zar proteinleri yumurta zarı üzerindeki reseptöre bağlanır, sperm ve yumurta zarları kaynaşır. Böylece sperm hücresinin içeriği yumurtaya girer. Bundan sonra sperm ve yumurtanın haploit çekirdekleri de kaynaşır. Bu kaynaşma yumurta zarının elektriksel yükünü değiştirir. Yumurta sitoplazmasında bir seri değişiklikler meydana gelerek zona pellusida örtüsü sertleşir ve kalınlaşır.
Böylece diğer spermlerin yumurta zarına kaynaşması yani çok sayıda spermin yumurta içine girmesi engellenmiş olur. Döllenme olayında sadece bir sperm hücresinin çekirdeği, yumurta hücresinin çekirdeği ile kaynaşabilir.
Döllenmiş yumurta hücresine zigot adı verilir. Mayoz bölünme ile gametlerde yarıya inen kromozom sayısı döllenme sonucunda yeniden iki katına çıkar.
UYARI:
1. Sperm ve yumurtanın haploit çekirdekleri hemen kaynaşmaz. Sperm ve yumurta çekirdeklerinin kaynaşması zigotun ilk bölünmesi sırasında gerçekleşir. Bölünme sonucu oluşan iki yavru hücrede diploit çekirdek meydana getirilmiş olur. Zigot hızlı mitoz bölünmeler ile embriyoya dönüşür.
