BİTKİSEL DOKULAR
Çok hücreli canlılarda belirli görevleri yapmak üzere bir araya gelmiş özelleşmiş hücre topluluklarına DOKU denir. Çok hücreli canlılarda yapı ve görevleri birbirini tamamlayan dokular bir araya gelerek organları, belli bir görevi gerçekleştirmek üzere özelleşmiş organlar sistemleri, farklı sistemler de organizmayı meydana getirir.
Bitkiler de hayvanlar gibi farklı dokuların oluşturduğu organlardan meydana gelmiştir. Karasal bitkiler temel ihtiyaçlarını hava ve topraktan karşılarlar. Toprak, su ve mineral ihtiyacını karşılarken hava ise karbon kaynağıdır. Kaynakların toprak ve hava gibi iki farklı ortamdan karşılanması zor olması nedeniyle bitkiler farklı çözüm geliştirmek zorunda kalmışlardır. Çözüm olarak vücutlarında KÖK SİSTEMİ ve SÜRGÜN SİSTEMİ şeklinde iki çeşit sistem geliştirmek zorunda kalmışlardır.
Sürgün sistemi, bitkinin toprak üstü organları olan gövde ve yapraklardan meydana gelmiştir. Kök sistemi ise toprak altında bulunan genellikle dallanmış köklerden meydana gelmiştir.
Şekil: Tohumlu bitkilerin genel yapısı. Bitkilerde özelleşmiş hücreler bir araya gelerek dokuları, dokular bir araya gelerek organları meydana getirir
Kök ve sürgün sistemini meydana getiren kök, gövde ve yapraklar vegetatif organlar olarak adlandırılır. Vegetatif organlar bitkinin büyüme, gelişme, korunma ve yönelim gibi yaşamsal faaliyetlerini sürdürdüğü organlarıdır. Bitkinin üremesini sağlayan çiçek, tohum ve meyve gibi yapılara Generatif organlar olarak adlandırılır.
Yukarıdaki şekilden de anlaşılacağı üzere belirli bir işlevi yapma üzere özelleşmiş organlar organ sistemlerini, yapı ve görev bakımından birbirini tamamlayan faklı dokular organları, bir veya daha fazla çeşitteki hücreler ise bitki dokularını meydana getirmektedir.
|
A. MERİSTEM DOKU (BÖLÜNÜR DOKU =SÜRGEN DOKU) a) Bulundukları yere göre: 1. Uç (apikal meristem) 2. Yanal (Lateral) meristem b) Kökenlerine göre: 1. Primer Meristem ( Birincil Bölünür Dokular) 2. Sekonder Meristem (İkincil Meristem – Kambiyum ) |
B. TEMEL DOKU a) Parankima 1. Özümleme Parankiması a) Palizat Parankiması b) Sünger Parankiması 2. Havalandırma Parankiması 3. İletim Parankiması 4. Depo Parankiması b) Kollenkima (Pek doku) c) Sklerankima (Sert doku) 1. Taş hücreleri 2. Sklerenkima lifleri |
|
C. İLETİM DOKUSU a) Ksilem (Odun boru) 1. Trake 2. Trakeit 3. Ksilem parankiması 4. Ksilem sklerenkiması b) Floem (Soymuk boru) 1. Kalburlu borular 2. Arkadaş hücreleri 3. Floem parankiması 4. Floem sklerenkiması |
D. ÖRTÜ DOKU (KORUYUCU DOKU) a) Epidermis (deri doku) 1. Stoma 2. Hidatot (Su savakları) 3. Tüyler 4. Emergens (Diken) b) Periderm (mantar doku) c) Bitkisel salgılar 1. Hücre içi salgı 2. Hücre dışı salgı
|
Bitkisel dokular meristem doku, temel doku, iletim doku ve örtü doku olmak üzere dört grupta incelenir. Meristem dokular, sürekli bölünme özelliği sayesinde bitkiye sınırsız büyüme yeteneği kazandırması ve diğer dokuların öncüllüğünü yapması ile diğer dokulardan farklılık gösterir. Bunun dışında bitkinin tüm dokularında örtü doku, iletim doku ve temel doku olmak üzere üç farklı doku her zaman bulunmaktadır. Bitki vücudunda bu dokular sürekli olarak bulunurlar. Bu doku sistemleri bitkinin farklı organlarında düzenlenişleri, özellikleri ve konumlanışları bakımından birtakım farklılıklar gösterir. Bu farklılıklar aşağıda detaylandırılmıştır.
