Site icon BİYOLOJİDERSİM

BESİNLERİN O2’Li SOLUNUMA KATILMALARI

BESİNLERİN O2’Li SOLUNUMA KATILMALARI

O2li ve O2‘siz solunum ile fermantasyon reaksiyonlarında glikoz molekülünün kullanılması sırasında meydana gelen tepkimeler gösterildi. Ancak canlılar enerji elde etmek amacıyla sadece karbonhidratları kullanmazlar.  Aslında amino asitler, yağ asitleri, gliserol, fruktoz ve galaktoz molekülleri de oksidasyon reaksiyonlarına girer ve ATP enerjisi üretilir. Alınan polimer besinler önce sindirilerek monomer elde edilir. Sonra bu monomerler oksijenli solunuma katılırlar.

a)      Karbohidratların Yıkılması

Polisakkarit şeklinde vücuda alınan karbonhidratlar sindirim sonucu glikoza dönüşür. Disakkaritlerin sindirimi sonucu glikoz, früktoz ve galaktoz oluşur. Fruktoz ve galaktoz izomeraz adı verilen enzimlerle glikoza dönüştürülür. Glikoz, glikoliz ile başlayan bir süreçle oksijenli solunum tepkimelerine katılır.

 

b)     Yağ Asitleri ve Gliserolün Yıkılması

Yağlar, hidroliz tepkimeleri ile gliserol ve yağ asitlerine parçalanırlar. Gliserol, gliseraldehit 3-fosfata dönüşerek glikoliz tepkimelerine katılır. Yağ asitleri ise beta oksidasyon olarak adlandırılan bir olayla iki karbonlu bir molekül olan asetil CoA moleküllerine dönüşür. Asetil CoA molekülleri Krebs döngüsüne girerek oksijenli solunuma katılır. Beta oksidasyonu sırasında NADH+H+ ve FADH2 molekülleri de üretilir ve bunlar ATP sentezinde kullanılır.

 

c)      Proteinlerin yıkılması

Proteinlerin hidrolizi sonucu oluşan 20 çeşit amino asit meydana gelebilir. Aminoasitlerin C uzunlukları birbirinden farklıdır. Bundan dolayı amino asitler farklı basamaklardan oksijenli solunum tepkimelerine katılır. Amino asit moleküllerinden, önce deaminasyon olarak adlandırılan bir tepkime ile amonyak (NH3) molekülü ayrılır. Geri kalan kısım ise pirüvik asit, asetil CoA ya da sitrik asit döngüsündeki bir maddeye dönüşerek oksijenli solunuma katılır.

 

 

 

*        Solunum Katsayısı

Oksijenli solunum tepkimelerinde üretilen CO2 miktarının, tüketilen O2 miktarına solunum katsayısı denir. Solunum katsayısı “Rq” ile gösterilir.

 

1.       Karbonhidratların solunum tepkimelerinde kullanılması ile elde edilen solunum katsayısı “1” dir.  Rq=1’dir. Yani üretilen CO2 ile tüketilen O2 miktarlarının eşit olduğunu gösterir. Bu nedenle karbonhidrat monomerlerinin kullanıldığı oksijenli solunum tepkimelerinde Rq= olduğu için kapalı kaptaki gazın basıncı değişmez. (Şekil-a)

            

 

2.       Yağların solunum tepkimelerinde kullanılması sonucu oluşan solunum katsayısı “1”den küçüktür.     Rq<1’dir. Yani açığa çıkan CO2 gazı miktarı, tüketilen O2 gazı miktarına göre daha düşüktür. Bu nedenle yağ monomerlerinin kullanıldığı solunum tepkimelerinde kapalı kaptaki gazların basıncı azalır. (Şekil-b)

             

  

3.       Proteinlerin monomerleri olan amino asitlerin oksijenli solumda kullanılması ile elde edilen solunum katsayısı “1”den büyüktür.   Rq>1’dir. Yani açığa çıkan CO2 gazı miktarı, üretilen O2 gazı miktarına göre daha fazladır. Bu nedenle aminoasitlerin kullanıldığı solunum tepkimelerinde kapalı kaptaki gazların basıncı artar. (Şekil-c)

 

SONUÇ: Herhangi bir canlının solunum katsayısı ölçülerek o canlının solunumda kullandığı substrat çeşidi bilinebilir.

 

Exit mobile version