10. Sınıf biyoloji 1.dönem 1. yazılısı (2022 – 2023) 2 (CEVAP)
1) Aşağıda verilen cümlelerdeki boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.
1) Ökaryotlarda çekirdek DNA’sı İNTERFAZ evresinde kendini eşler.
2) Hücrenin Yüzey/Hacim oranının AZALMASI bölünme nedenlerinden biridir.
3) Mayozda kross-over gerçekleşmeden önce TETRAT denilen kromatit demetleri oluşur.
4) Çevresel değişimlere uyum ve çeşitlilik açısından EŞEYLİ üreme daha uygundur.
5) Mayoz sonucu meydana gelen hücrelere GAMET denir.
6) İnterfazdan sonra başlayan mitotik evre; sırasıyla KARYOKİNEZ ve sitokinez aşamalarından oluşur.
7) Aynı birey tarafından hem erkek üreme hücresinin, hem de dişi üreme hücresinin üretilebilmesi HERMAFRODİT olarak adlandırılır.
8) Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında gerçekleşen gen alışverişine CROSS-OVER denir.
9) Kardeş kromatitlerin birbirine bağlandığı boğum noktasına SENTROMER adı verilir.
10) Kanser hücrelerinin oluştuğu dokudan başka dokulara yayılmasına METASTAS denir.
2) Aşağıda verilen bilgilerden doğru olanları ‘‘D’’, yanlış olanları ‘‘Y’’ ile işaretleyiniz.
1) (Y) Partenogenez sadece bal arılarında görülür.
2) (Y) Bir bitki tohum üreterek eşeysiz yolla çoğalır.
3) (Y) Tetratların kardeş kromatitleri birbirlerine kiyazma denilen noktalardan dokunur.
4) (D) Bal arılarında erkek arılar haploid iken dişiler diploittir.
5) (D) Mitoz bölünmede kalıtsal özellikler korunur.
3) Aşağıda verilen soruları cevaplayınız.
1) Mayozda tetratların oluştuğu evredir.
PROFAZ-1
2) Çok hücreli canlılarda büyüme ve gelişmeyi sağlayan bölünmedir.
MİTOTİK
3) Gametlerini mayozla oluşturamayan verimli arıdır.
ERKEK
4) Çevre şartlarına dayanıklı özel üreme hücreleridir.
SPOR
5) Kontrolsüz hücre bölünmesidir.
KANSER
4) Mitoz ve mayoz bölünmelerin benzer özelliklerini maddeler halinde yazınız. (4 özellik)
a. İnterfaz evresinde replikasyon gerçekleşir.
b. Mitozda ve mayoz II’nin anafaz evresinde kardeş kromatitler ayrılır.
c. Hücre sayısı artar
d. Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur.
e. Sentrozomlar iki katına çıkar ve iğ iplikleri oluşur. (Bitki hücrelerinde sentrozom yoktur)
f. Üreme olayında görev alırlar. (Mitoz eşeysiz üremede, mayoz eşeyli üremede)
g. Sitoplazma bölünmesi (Sitokinez) görülür.
5) Hücre bölünmesinin nedenlerini yazarak birini açıklayınız.
a. Yüzey-Hacim Oranının Bozulması
Hücre genel olarak küre şeklinde düşünüldüğünde, hücre bölünmesinde “hacim/yüzey” oranı (r3/r2) önemli rol oynar.
Hücre büyürken hem yüzeyi artar hem de hacmi artar. Ancak yüzey ve hacim aynı oranda artış göstermez. Çünkü hücre genel olarak bir küre şeklinde düşünülürse, büyümede hacim yüzey orantısı r3 / r2 ‘dir. Yani hacim yarıçapın küpü (r3) oranında artarken, yüzey yarıçapın karesi (r2) oranında artar. Bunun sonucunda bir süre sonra hücrenin yüzeyi gerek besin alış verişini gerek artık maddelerin atılımını ve gerekse gaz alış verişini bütün hücreye sağlayamayacak duruma gelir ve hücre, yüzeyini artırmak amacıyla bölünmeye başlar.
a. Sitoplazma-Çekirdek İlişkisi
Hücre büyüdükçe hacmi artar. Ancak, çekirdeğin hacminde ve kontrol mekanizmasında bir değişiklik olmaz. Bunun sonucunda çekirdek hücreyi yönetmekte zorlanır. Bu durumda hücre bölünür. Bölünme ile çekirdek hücreyi tekrar kontrol altına alır.
b. Çekirdekten Bölünme Emrinin Verilmesi
Hücre belirli bir büyüklüğe ulaştığında çekirdekten bölünme emri verilir ve hücre bölünür. Yani hücre bölünmesi çekirdek tarafından kontrol edilmektedir.
Amiple yapılan bu deneylerle hücrenin bölünmesi için belirli bir büyüklüğe erişmesi gerektiği ve hücre bölünmesini çekirdeğin kontrolünde olduğu ispatlanmıştır.
