PARTENOGENEZ İLE ÜREME

 

EŞEYSİZ ÜREME 5- PARTENOGENEZ

Döllenmemiş yumurtadan mitozla yeni bir birey meydana gelmesine partenogenez denir.

Çoğunlukla eklembacaklılarda (balarısı, yaban arısı, karıncalar, su pireleri, bazı kelebekler, yaprak bitleri) görülür. Eklembacaklılar haricinde bazı balık türlerinde, kurbağalarda, sürüngenlerde ve bazı kuşlarda partenogenezle üreme görülür.

Balarılarında partenogenez:

*       Kovanda kraliçe arı, işçi arı ve erkek arı olmak üzere üç tip arı bulunur. Arılar, kışa dayanıklı bireyler meydana getirmek için sonbaharda döllenirler. İlkbaharda ise döllenmemiş yumurtadan erkek arılar meydana gelir.

*       Kraliçe arı yaşamında bir kez çiftleşir. Bu çiftleşme sırasında erkek arıdan aldığı spermleri üreme kanalına bağlı sperm kesesinde depolar. Bu kese kaslı bir kapakla çevrilmiştir. Kraliçe arı yumurtlayacağı zaman, sperm kesesinin ağzı açılırsa yumurtalar (n), spermler (n) tarafından döllenir. Döllenmiş yumurtalar (2n) peteklere bırakılır. Döllenmiş yumurtadan çıkan larvalar arı sütü ile beslenirlerse kraliçe arılar, çiçek tozu (polen) ile beslenirse işçi arılar oluşur. Kraliçe ve işçi arılar dişidir. Kraliçe arı ve işçi arılar eşeyli üreme ile meydana geldikleri için kalıtsal olarak farklıdırlar. Dişi arıların kraliçe veya işçi arı olarak belirlenmesi larva dönemindeki beslenmeye bağlı olarak değişir. Çevre şartlarının etkisiyle dış görünüşlerinde meydana gelen bu tip değişikliğe modifikasyon denir.

*       İşçi ve kraliçe arılar, vücut şekli bakımından farklıdır. İşçi arılar ile kraliçe arı yumurtlama özelliğine sahiptir. Ancak kraliçe arı salgıladığı bazı salgılar ile işçi arıların yumurta üretmesini engeller. Bu ndenle kovandaki arılar kraliçe arının soyundan gelmiş olur.

*       Kraliçe arı yumurtlayacağı zaman sperm kesesinin ağzı açılmazsa yumurtalar (n) döllenemezler. Döllenmemiş yumurtaların mitoz bölünmeyle gelişmesi sonucu haploit (n) erkek arılar meydana gelir. Bu olaya partenogenez denir.

Partenogenez sonucu meydana gelen erkek arıların;

1.      Erkek arılar mayoz bölünme sonucu oluşan yumurtalardan geliştikleri için kalıtsal olarak birbirinden farklıdırlar. Aynı zamanda erkek arılar kraliçe arı ve işçi arılardan da kalıtsal olarak farklıdırlar.

2.      Erkek arılar haploit (n) kromozomludur. Spermleri mitoz bölünme ile oluşur. Bu nedenle bir erkek arıdan meydana gelen spermler arasında kalıtsal farklılık yoktur. Haploit oldukları için mayoz görülmez.

partenogenez 

 

Kurbağa, denizkestanesi gibi bazı türlerin yumurtaları partenogenetik gelişime uğramazlar. Ancak bu canlıların yumurtaları yapay olarak gelişime yönletilebilir. Bunun için yumurtanın sıcak ve soğukla, hipotonik veya hipertonik tuz çözeltisiyle veya mekanik ve kimyasal uyarıcılarla uyarılması gerekir. Bu olaya deneysel partenogenez denir. Örneğin kurbağa yumurtasına toplu iğne ucuyla dokunulduğunda yumurta döllenmiş gibi uyarılır ve kromozomlarını eşleyerek bölünmeye başlar.

 

Bu yazının kalıcı bağlantısı https://www.biyolojidersim.com/partenogenez-ile-ureme/

Görüş ve eleştirilerinize en kısa zamanda cevap verilecektir.

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

Copy Protected by Chetan's WP-Copyprotect.